Bloemenweide aanleggen en onderhouden

Bloemenweides zie je tegenwoordig niet meer zoveel maar het lijkt erop dat steeds meer mensen de vergeten schoonheid van zo’n bloemenweide gaan herontdekken. Buiten het feit dat er gedurende een groot stuk van het jaar altijd wel iets in bloei staat zijn er nog meer voordelen. Zo is er bijvoorbeeld de onkruid werende werking en je trekt er natuurlijk ook een hele hoop nuttige insecten zoals vlinders en bijen mee naar je tuin.

Bijen hebben het tegenwoordig al moeilijk genoeg om nog voldoende bloemen te vinden om hun voedsel uit te halen. Ze zullen je dan ook dankbaar zijn als je beslist om je gazon (of een stuk ervan) om te vormen tot bloemenweide. Maar ook een braakliggend stuk grond kan je in veel gevallen omtoveren tot je eigen bloementapijt.

Verschillende zaadmengelingen

Dat brengt ons al meteen bij een belangrijke opsplitsing in de zaadmengelingen die je kan kopen in het tuincentrum. Er zijn namelijk mengsels die gras- en bloemenzaad tegelijk bevatten en mengsels met enkel bloemenzaad. Als er graszaad bij zit dan gaat de samenstelling van het bloemenzaad meestal iets anders zijn omdat graszaad snel kiemt en langzaam kiemende bloemen dan geen kans meer zouden krijgen. De bodem mag hier best wat stikstof (N) bevatten omdat gras dit nodig heeft om goed te kunnen groeien.

Bloemzaadmengsels zonder graszaad kunnen veel meer verschillende soorten bloemen bevatten maar ook hier is de samenstelling wat afhankelijk van het resultaat dat je voor ogen hebt. In de praktijk zien we vooral dat deze bloemzaadmengsels in bepaalde hoogte categorieën verkocht worden, of opgedeeld worden in eenjarige (akkerbloemen) of meerjarige mengsels. Ook kunnen de soorten die in het mengsel zitten geselecteerd zijn om één of meerdere insectensoorten aan te trekken of speciaal voor 1 bodemtype (bv droge grond) samengesteld zijn. Je hoeft ook geen bloemzaadmengsel te gebruiken, zaadjes van de gewenste soorten kan je ook per soort kopen en zo zelf bepalen wat er in je bloemenweide komt te staan. Aan één basisvereiste moet de bodem van je toekomstige bloemenweide in dit geval altijd voldoen: Er mag zeker niet te veel voeding in zitten. Vooral te veel stikstof (N) zal niet het verwachte resultaat geven omdat dit element zorgt voor een goede groei van de planten maar een omgekeerd effect kan hebben op de bloei. Te voedingsrijke bodems moet je eerst gaan “verschralen” door de bestaande vegetatie systematisch kort te blijven maaien en het maaisel dan meteen af te voeren.

Wanneer zaaien?

Het zaaien van een meerjarige bloemenweide kan in principe het ganse jaar, uitgezonderd in extreem natte, koude of droge periodes. De nazomer wordt wel eens aangegeven al meest ideale periode omdat de bloemzaden in de vrije natuur dan ook meestal van de planten vallen. De bodem is ook nog relatief warm wat de kieming kan versnellen. Verwacht het eerste jaar na het zaaien nog niet te veel bloei, bepaalde bloemsoorten kiemen pas onder specifieke omstandigheden en hebben wat tijd nodig. Voor een éénjarige bloemenweide is de zaaiperiode april-juni, dan heb je enkele weken later al bloemen. 

Bodem voorbereiden

Maak in ieder geval voor het zaaien de bodem vrij van onkruid door een grondige bodembewerking uit te voeren. Omspitten kan als je bloemenweide niet te groot gaat worden, voor grotere oppervlaktes is het gebruik van een tuinfrees aan te raden. Het komt er vooral op aan om de bodem goed los te werken, het hoeft allemaal niet perfect gladjes en strak te zijn zoals dat bij de aanleg van een gazon het geval is. Ook losse stenen en andere onzuiverheden worden nu best verwijderd. Vervolgens kan je het bloemenzaad in de aangegeven dosering per m² gaan uitstrooien over de bewerkte bodem. Soms kan je moeilijk zien waar je al gestrooid hebt door de donkere kleur van sommige zaadjes. Dit kan je oplossen door wat wit zand te mengen met het bloemenzaad, dat werkt gemakkelijker. Na het zaaien hark je het gestrooide zaadmengsel lichtjes in, dat hoeft echt niet dieper dan 0,5cm te zijn. Je besproeit de bodem zachtjes om te voorkomen dat de zaden terug helemaal bloot komen te liggen door de druk van de waterstraal. De eerste dagen en weken na het zaaien het besproeien herhalen als het in de tussentijd niet regent. 

Maaien van de bloemenweide

Je bloemenweide groeit en bloeit op een bepaald moment zoals het hoort en na verloop van tijd zal je in meerjarige bloemenweides zien dat het allemaal wat rommelig wordt. Uitgebloeide bloemstengels en afgestorven bladresten kunnen voor een uitzicht zorgen dat niet meer zo fraai is als in het begin. Het is dan tijd om je bloemenweide te gaan maaien. 

De eerste keer zal dat ergens eind juni/begin juli zijn en een eventuele tweede keer tegen eind september. Je gaat door te maaien ook vermijden dat de planten energie steken in de aanmaak van nieuw zaad en tegelijk verhinderen dat zaadjes die toch al aanwezig zijn zouden weggeblazen worden en elders gaan ontkiemen waar je dat net niet wil. Dat maaien kan met een gewone grasmachine waarvan je de maaihoogte zo hoog mogelijk instelt maar een bosmaaier, balkmaaier of zelfs een zeis werkt gemakkelijker. Door het maaien gaan de planten opnieuw uitlopen en meestal na een aantal weken een 2de keer beginnen te bloeien. Een grote bloemenweide kan je eventueel ook in stukken maaien (bv. 3 weken na elkaar telkens 1/3 van het oppervlak maaien), zo staat het geheel nooit helemaal kaal.

Eenjarige bloemenweides worden maar 1 keer gemaaid en dat is ergens in oktober als alles zo goed als uitgebloeid is. Als je het volgende jaar opnieuw op die plek een bloemenweide wil dan kan je het maaisel een week laten liggen zodat de zaaddozen kunnen opdrogen en openbarsten.  De zaadjes die daarin zitten kunnen er dan uitvallen tot op de bodem van je perceel. Het volgende jaar kan je dan opnieuw van bloemenpracht genieten maar je zal in het voorjaar waarschijnlijk wel een beetje moeten bijzaaien. Het maaisel hier wel verwijderen, anders ga je de bodem ter plaatse opnieuw verrijken en we weten dus al dat dit niet de bedoeling is. Sommige tuiniers zijn anderzijds van mening dat je het maaisel best wel laat liggen want er gaan allerlei insecten en andere beestjes in zitten om zo de winter te overleven. 

Probeer het gerust eens, al is het maar een klein stukje van je tuin. Je werkt zo wel maar even mee aan een grotere biodiversiteit. Vergeet ook niet: Bloemen zaaien is minder maaien!